Rồi đến ngày, ngôi nhà ấy sẽ được dỡ bỏ. Thay thế nó bằng một ngôi nhà mới mà theo bản vẽ đã được xem xét kỹ, thì đây sẽ là một ngôi nhà đẹp, có công năng tốt.

 NGÔI NHÀ CỦA NHỮNG NĂM TRƯỚC

 Những năm trước đây, rất nhiều gia đình ở quê khi xây dựng nhà mới thì thường là lấy mẫu của một ngôi nhà cấp IV. Ngôi nhà ấy, thường có nhà chính với các phòng theo công năng và sở thích của từng gia đình. Cùng với nhà chính thì có nhà ngang, nhà bếp và công trình vệ sinh… Các công trình này thường được xây kèm theo, gắn với ngôi nhà chính. Và, thường được xây sau khi hình thành ngôi nhà chính. Với cách bố trí và xây dựng như vậy thì ngôi nhà chính là công trình chủ đạo, quan trọng và có tính định hướng khi tiến hành xây dựng tổng thể công trình của mỗi gia đình. Dĩ nhiên, trong ngôi nhà chính ấy, cũng có chỗ bị dột, bị ngấm, bị mối mọt – Cần phải sửa, bỏ!

 Có thể hình dung (tất nhiên chỉ là một góc độ nào đó), ngôi nhà chính như là cấp huyện đã được xây dựng, hình thành và tồn tại trong suốt mấy chục năm qua ở đất nước ta. Chừng ấy năm, cấp huyện (ngôi nhà chính) đã đóng vai trò chủ đạo, quan trọng và có tính định hướng cho hoạt động của cấp xã (các công trình kèm theo).

 Không thể kể hết được vai trò, nhiệm vụ và thành quả của cấp huyện trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc cũng như trong xây dựng đất nước suốt mấy chục năm qua. Tuyển quân, chiến đấu và phục vụ chiến đấu đi đến thắng lợi. Đắp đập và xây dựng hệ thống thuỷ lợi lớn, nhỏ để đưa nước về đồng ruộng. Điện, đường, trường, trạm – Hệ thống kết cấu hạ tầng được xây dựng và hoàn thiện trong nhiều năm qua, để rồi hôm nay có Nông thôn mới. Thành quả về kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và xây dựng hệ thống chính trị ở mỗi xã, phần lớn đều có “bàn tay” của cấp huyện. Những năm qua, nhiều việc, xã chưa thể và không thể tự “gánh” được.

 Tựu trung lại, có thể nói rằng: Nếu không có cấp huyện thì sẽ không có sự định hướng và chỉ đạo, đoàn kết và tập hợp sức mạnh, bố trí và phát huy nguồn lực về mọi mặt ở mỗi địa phương để chúng ta thắng Pháp, đuổi Mỹ, thống nhất đất nước và phát triển được như ngày hôm nay. Và, trong đó, cũng đã có những chuyện tiêu cực, những việc phiền phức, những điều bất hợp lý – Cần phải chỉnh sửa, thay thế!

 NGÔI NHÀ CỦA NHỮNG NĂM TỚI

 Khi điều kiện về nhiều mặt có khấm khá hơn, tiến bộ hơn thì việc xây nhà đã có những thay đổi cơ bản. Nhà cấp IV hay nhà cao tầng đều được tính toán bố trí có tính hệ thống, kết nối chặt chẽ, phù hợp mà không còn tính chuyện nhà chính, nhà ngang, nhà bếp và hệ thống công trình phụ riêng rẽ. Công năng sử dụng và các phòng chức năng đều được kết hợp ở trong mỗi ngôi nhà hay trong mỗi tầng nhà – Thật là phù hợp.

 Nói chuyện xây nhà lại “phiên” sang chuyện lập xã mới. Mô hình cấp huyện giờ không còn phù hợp nữa và đã đến lúc giải thể. Xã được sáp nhập và mở rộng, lớn hơn cả về không gian và cả về vai trò, chức năng, nhiệm vụ. Hy vọng, với kết cấu hạ tầng, với đội ngũ cán bộ, với công nghệ thông tin, với tâm thế mới, cấp xã sẽ từng bước hoàn thiện và làm tốt vai trò mới của mình, cùng vươn lên trong kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

 Xây nhà mới để đẹp hơn, hiện đại hơn, tiện dụng hơn nhưng chúng ta không quên ngôi nhà cũ – Ngôi nhà chính của một thời đã đảm nhận và hoàn thành vai trò chính trong bao năm qua. Chê bai, hắt hủi, xoá bỏ không tiếc nuối, không một chút kỷ niệm về ngôi nhà chính thì thật là vô tâm.

 Giải thể cấp huyện để thành lập các xã theo mô hình mới, chúng ta đừng lãng quên đi những tháng năm oanh liệt và huy hoàng của cấp huyện trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây quê hương giàu đẹp như ngày hôm nay.

 Lịch sử rồi sẽ sang trang mới, hy vọng là sẽ tốt đẹp hơn, nhưng chúng ta không quên và không được phép quên đi quá khứ của một thời đã xây nên trang sử đáng tự hào ấy.

Phan Tiến Hải ( Nguyên Phó Bí thư Thường trực Huyện uỷ Nghĩa Đàn )